o nama
  tko smo mi
  aktivnosti
  oprema
 
amaterska astronomija
 za početnike
 promatranje
 astrofotografija
 projekti i mjerenja
 recenzije opreme
 
svemir
 sunčev sustav
 duboki svemir
 istraživanja
 
zanimljivosti
  jeste li znali?
  astro humor
  ankete
 
galerija slika
 phobos
  naše astrofotke
 sunčev sustav
 duboki svemir
 ostalo
 
arhiva
 rječnik
 popis članaka
 stare novosti
 stare slike tjedna
 download
 
linkovi
 hrvatske stranice
 strane stranice
 
< galaksije >
kvazari

 

slike 4 vrlo razlièita kvazara (John Bahcall, Mike Disney, NASA)

      Prica o kvazarima pocinje u ranim 1960. Tada je bila popularna radio - astronomija i napravljeno je nekoliko kataloga nebeskih radio izvora. Ti su katalozi bili neprecizni, kao i tadašnji uredaji i cesto se nisu poklapali sa koordinatama vizualnih izvora. Jedan od takvih bio je i 3C - 273, koji je danas najsjajniji poznati kvazar. Nalazi se u konstelaciji Virgo i ima prividnu magnitudu 12.8. Niti jedan drugi kvazar nije svijetliji od 16. magnitude. 3C - 273 je imao srecu što se 5.8.1962. našao iza Mjeseca, pa su preko okultacije astronomi htjeli izracunati njegovu udaljenost. Rezultati su bili zapanjujuci. Mjerenja su pokazala da je objekt udaljen 30 milijardi svijetlosnih godina. Da bi se to potvrdilo, teleskopom sa Mount Palomara napravljen je spektar tog cudnog radio - izvora. Preko crvenog pomaka izmjerena je takoder udaljenost od 30 milijardi svijetlosnih godina, što za sobom povlaci cinjenicu da se radi o iznimno snažnom i još nepoznatom tipu objekta. 3C - 273 i njemu slicne nazivali su u pocetku Quasi - Stellar Radio Source ili QSO, a danas je taj naziv skracen u kvazar.

      Razlog zašto vidimo kvazare, a tako su daleko, je taj što su oni iznimno jaki. Važno je napomenuti da snaga prosjecnog kvazara nekoliko puta može nadmašiti snagu cijele galaksije. Pretpostavlja se da su oni vrlo aktivna središta galaksija koja u središtu imaju crnu rupu. To to moglo objasniti njihovu ogromnu snagu. U mnogim slucajevima danas je moguce vidjeti pratecu galaksiju. Najnovija istraživanja su pokazala da su kvazari radaju u okolišu “nasilne”interakcije ili cak sudara dviju galaksija. Moguce je da je kvazar samo jedna etapa u razoju koja ne traje dugo. Prema procjenama, gledajuci kvazare daleke oko 13 milijardi svijetlosnih godina unazad, gledamo Svemir kada je još bio jako mlad.

      Istraživanjem kvazara ne istražujemo samo njih kao objekte, niti samu povijest Svemira, nego preko njegove svijetlosti možemo vidjeti kroz što je sve ona prošla. Lako je prepoznati one spektralne linije koje ne dijele isti pomak prema crvenom (redshift) i preko njih doznati kojih tvari ima u meduzvijezdanom prostoru. Osim toga, kvazari su vec nekoliko puta potvrdili Einsteinovu teoriju relativnosti: dobar primjer za to je G2237+0305 poznatiji kao Einsteinov križ. To je zapravo masivna galaksija oko koje su prividno stvorene 4 slike kvazara koji se nalazi 7.6 milijardi svijetlosnih godina dalje, direktno iza galaksije. Takvu pojavu nazivamo gravitacijskom lecom, a predvidio ju je Einstein kao posljedicu savijanja prostora u prisutstvu velike mase.

Mislav Baloković, < 1.2.2004.

kvazari

home

hrvatski

slika tjedna
U ovoj rubrici donosimo vam svaki tjedan (ili tako nešto) sliku koja nam je zapela za oko te kratki opis onoga što vidite. Sve stare slike tjedna možete naći u arhivi.
 
karte neba
Što gledati ovaj mjesec? Skinite karte neba za bilo koji puni sat, popis zanimljivih objekata i bacite se na promatranje!
 
resursi
 
povezano
  • hubbleov zakon
  • postanak svemira
  • radio - astronomija